Danh mục đối với đặc trưng bể mặt trên các hành tinh và vệ tinh tự nhiên Danh pháp hành tinh

Sao Thủy

Ảnh ví dụ về danh pháp các đặc trưng bề mặt trên Sao Thủy nhìn từ vùng tứ giác Kuiper.
Loại đặc trưng bề mặtChú thíchQuy ước đặt tên
CatenaeNhững cơ sở kính viễn vọng vô tuyến.
CraterNhững tác giả, họa sĩ, nhạc sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng đã qua đời.
DorsaNhững nhà thiên văn học đã thực hiện nghiên cứu chi tiết về hành tinh.
FaculaTừ "rắn" (snake) trong nhiều ngôn ngữ khác nhau.
FossaeNhững công trình kiến trúc tiêu biểu.
MontesChữ "nóng" (hot) trong nhiều ngôn ngữ khác nhau. Hiện nay chỉ có một dãy núi được đặt tên là Caloris Montes, từ tiếng Latinh mang nghĩa "lượng nhiệt, sức nóng".
PlanitiaeTên gọi "Mercury" (hành tinh hoặc vị thần) trong nhiều ngôn ngữ khác nhau. Có hai đặc trưng bề mặt ngoại lệ tồn tại.
RupēsNhững con tàu thám hiểm hoặc chuyến thám hiểm khoa học.
VallesNhững thành phố, thị trấn hoặc khu định cư cổ xưa đã bị bỏ hoang.

Sao Kim

Tất cả đặc trưng bề mặt trên Sao Kim đều được đặt theo tên của các nhân vật nữ (nữ thầnphụ nữ trong sử sách hoặc thần thoại). Có ba trường hợp ngoại lệ này đã được đặt tên trước khi quy ước trên được thông qua, đó là Alpha Regio, Beta Regio, và Maxwell Montes được đặt theo tên của nhà vật lý học người Scotland James Clerk Maxwell.

Loại đặc trưng bề mặtChú thíchQuy ước đặt tên
AstraNữ thần và những loại nữ thần khác nhau.
ChasmataNữ thần săn bắn, nữ thần Mặt Trăng.
CollesNữ thần biển cả.
CoronaeNữ thần Trái Đất và sự sinh sản.
Hố va chạmTrên 20 km, đặt tên theo những người phụ nữ nổi tiếng. Dưới 20 km, đặt tên theo họ phổ biến của người con gái.
DorsaNữ thần bầu trời.
FarraNữ thần nước.
FluctūsNữ thần và những loại nữ thần khác nhau.
FossaeNữ thần chiến tranh.
LabyrinthiNữ thần và những loại nữ thần khác nhau.
LineaeNữ thần chiến tranh.
MontesNữ thần và những loại nữ thần khác nhau (cũng có một đặc trưng bề mặt được đặt tên theo một nhà khoa học rađa).
PateraeNgười phụ nữ nổi tiếng.
PlanitiaeNữ anh hùng trong thần thoại.
PlanaNữ thần vận may.
RegionesNữ thần khổng lồ và nữ thần Titan (cũng có hai đặc trưng đặt tên theo hai chữ cái trong bảng chữ cái Hy Lạp).
RupēsNữ thần của lò sưởi và gia đình.
TerraeNữ thần tình yêu.
TesseraeNữ thần của số phận và vận may.
TholiNữ thần và những loại nữ thần khác nhau.
UndaeNữ thần sa mạc.
VallesTên gọi của Sao Kim trong nhiều ngôn ngữ khác nhau (400 km và dài hơn). Nữ thần sông (dài dưới 400 km).

Mặt Trăng

Loại đặc trưng bề mặtQuy ước đặt tên
Hố va chạmCác hố va chạm thường được đặt tên theo tên các nhà khoa học, học giả, nghệ sĩ và nhà thám hiểm đã qua đời, đã có đóng góp nổi bật hoặc cơ bản đối với lĩnh vực của họ. Ngoài ra, các hố va chạm nằm bên trong hoặc bao quanh vùng Mare Moscoviense đặt theo tên những phi hành gia người Nga đã qua đời và các hố va chạm nằm bên trong hoặc bao quanh hố va chạm Apollo đặt theo tên những phi hành gia người Mỹ đã qua đời. Quy ước này có thể được gia hạn nếu các quốc gia khác tham gia việc du hành vũ trụ đã gặp phải trường hợp tử vong trong chuyến bay đến vũ trụ.
Lacūs, Maria, Paludes, SinūsCác đặc trưng bề mặt này được đặt tên theo các thuật ngữ tiếng Latinh mô tả về thời tiết và các khái niệm trừu tượng khác.
MontesĐược đặt tên theo các dãy núi trên mặt đất hoặc các hố va chạm gần đó.
RupēsĐược đặt tên theo các dãy núi gần đó (xem ở trên).
VallesĐược đặt tên theo các đặc trưng bề mặt gần đó.
Các đặc trưng bề mặt khácCác đặc trưng bề mặt không thuộc bất kỳ loại đặc trưng nào như ở trên được đặt tên theo các hố va chạm gần đó.

Sao Hỏa và các vệ tinh tự nhiên

Bản đồ Sao Hỏa thời đầu của Giovanni Schiaparelli, mô tả đặc trưng suất phản chiếu cổ điển.
Hành tinh / vệ tinh tự nhiênLoại đặc trưng bề mặtQuy ước đặt tên
Sao HỏaHố va chạm lớnNhững nhà khoa học đã qua đời có đóng góp cho việc nghiên cứu Sao Hỏa, các nhà văn và những người khác đã đóng góp vào truyền thuyết Sao Hỏa
Hố va chạm nhỏNhững ngôi làng trên thế giới có mật độ dân số dưới 100.000 người.
Thung lũng lớnTên gọi của Sao Hỏa hoặc ngôi sao trong nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Thung lũng nhỏTên gọi cổ điển hoặc hiện đại của các dòng sông.
Các đặc trưng bề mặt khácTừ đặc trưng suất phản chiếu đã được đặt tên nằm gần nhất trên bản đồ của Schiaparelli hoặc Antoniadi.
Deimos-Các đặc trưng trên Deimos được đặt tên theo những tác giả đã viết về vệ tinh của Sao Hỏa. Hiện tại có hai đặc trưng được đặt tên trên Deimos: Hố va chạm Swift và hố va chạm Voltaire – theo tên của Jonathan SwiftVoltaire, những người đã dự đoán sự hiện diện của các vệ tinh quay quanh Sao Hỏa.
PhobosTất cả các đặc trưng bề mặt trên Phobos đều được đặt tên theo tên những nhà khoa học có liên quan đến việc khám phá, động lực học, hoặc các đặc tính của các vệ tinh quay quanh Sao Hỏa hoặc cư dân và vị trí từ trong tiểu thuyết Gulliver du ký của Jonathan Swift.

Khi các tàu thăm dò không gian hạ cánh trên Sao Hỏa, các đặc trưng nhỏ riêng lẻ như đá, cồn cát và vùng trũng thường được đặt những cái tên không chính thức. Nhiều trong số các đặc trưng này rất phù phiếm: các đặc trưng được đặt theo tên của các loại kem (chẳng hạn như Cookies N Cream), nhân vật hoạt hình (chẳng hạn như SpongeBobPatrick), và các vở nhạc kịch vào thập niên 1970 (chẳng hạn như ABBABee Gees).[3]

Vệ tinh tự nhiên của Sao Mộc

Hành tinh / vệ tinh tự nhiênLoại đặc trưng bề mặtQuy ước đặc tên
Amalthea-Những người và vị trí gắn liền với thần thoại Amalthea.
Thebe-

Các đặc trưng bề mặt trên Thebe được đặt tên theo những người và vị trí gắn liền với thần thoại Thebe. Chỉ có một đặc trưng duy nhất được đặt tên trên Thebe là hố va chạm Zethus.

IoTâm phun tràoCác ngọn núi lửa đang hoạt động trên Io được đặt tên theo những vị thần hoặc anh hùng của lửa, Mặt Trời và sấm sét.
CatenaeDãy các hố va chạm được đặt theo tên vị thần Mặt trời.
FluctūsTên của loại đặc trưng này bắt nguồn từ một đặc trưng bề mặt được đặt tên gần đó, những vị thần lửa, Mặt Trời, sấm sét hoặc núi lửa, nữ thần và anh hùng hoặc thợ rèn trong thần thoại.
Mensae, Montes, Plana, Regiones và TholiCác đặc trưng này có thể được đặt tên theo những vị trí gắn liền với thần thoại Io, bắt nguồn từ các đặc trưng được đặt tên gần đó hoặc các địa danh từ trong phần Địa ngục nằm ở bài thi ca Thần khúc của Dante.
PateraeCác đặc trưng này trên Io được đặt theo tên những vị thần lửa, Mặt Trời, sấm sét hoặc núi lửa, những anh hùng, nữ thần hoặc thợ rèn trong thần thoại.
VallesTên của các thung lũng bắt nguồn từ tên gọi các đặc trưng gần đó.
EuropaChaosNhững vị trí gắn liền trong thần thoại Celtic.
Hố va chạmNhững vị thần và anh hùng trong thần thoại Celtic.
FlexusNhững vị trí gắn liền với thần thoại Europa.
Những đặc trưng có vành rộng lớnVòng tròn đá trong thần thoại Celtic.
LenticulaeNhững vị thần và anh hùng trong thần thoại Celtic.
LineaeNhững người gắn liền với thần thoại Europa.
MaculaeNhững vị trí gắn liền với thần thoại Europa.
RegionesNhững vị trí gắn liền trong thần thoại Celtic.
GanymedeCatenae, hố va chạmNhững vị thần và anh hùng trong nền văn minh Trung Đông cổ đại.
FaculaeNhững vị trí gắn liền với thần thoại Ai Cập.
FossaeNhững vị thần (hoặc các nguyên tắc) của người Lưỡi liềm Màu mỡ thời cổ đại.
PateraeĐược đặt tên theo tên các wadiTrung Đông.
RegionesNhững nhà thiên văn học đã khám phá ra các vệ tinh tự nhiên của Sao Mộc.
SulciNhững vị trí gắn liền trong thần thoại của con người thời cổ đại.
CallistoCác đặc trưng có vành rộng lớnNgôi nhà của những vị thần và anh hùng.
Hố va chạmNhững anh hùng và nữ anh hùng trong thần thoại phương Bắc.
CatenaeNhững vị trí trong thần thoại nằm ở vĩ độ cao.

Vệ tinh tự nhiên của Sao Thổ

Hành tinh / vệ tinh tự nhiênLoại đặc trưng bề mặtQuy ước đặt tên
Janus-Những người từ thần thoại Castor và Pollux.
Epimetheus-Những người từ thần thoại Castor và Pollux.
Mimas-Những người và vị trí từ truyền thuyết Cái chết của Vua Arthur của Malory
Enceladus-

Những người và vị trí từ cuốn sách Nghìn lẻ một đêm của Burton.

Tethys-Những người và vị trí từ cuốn thiên sử thi Odyssey của Homer.
Dione-Những địa điểm từ thần thoại La Mã, hoặc những người và vị trí từ sử thi Aeneis của Vergilius.
Rhea-Những người và vị trí từ truyền thuyết sáng thế.
TitanSuất phản chiếu, TerraeNhững vị trí linh thiêng hoặc bị mê hoặc, thiên đường hoặc cõi trời từ truyền thuyết, thần thoại, truyện và thơ của các nền văn hóa trên khắp thế giới.
CollesTên của các ngọn núi và chỏm núi từ vùng Trung Địa, bối cảnh hư cấu trong các tiểu thuyết viễn tưởng được tác giả người Anh J. R. R. Tolkien.
Hố va chạm và các đặc trưng có vànhNhững vị thần và nữ thần của trí tuệ.
Facula, FaculaeFacula được đặt tên theo tên các hòn đảo trên Trái Đất không được độc lập về mặt chính trị. Faculae được đặt tên theo tên các quần đảo.
FluctūsVị thần và nữ thần tình yêu.
FluminaTên của các con sông trong thần thoại hoặc tưởng tượng ra.
FretaTên của các nhân vật trong loạt tiểu thuyết khoa học viễn tưởng Lực lượng nền móng của tác giả người Mỹ Isaac Asimov.
InsulaeTên của các hòn đảo từ truyền thuyết và thần thoại.
"Biển" và MariaNhững sinh vật biển từ thần thoại và văn chương.
MontesTên của các ngọn núi và chỏm núi từ vùng Trung Địa, bối cảnh hư cấu trong các tiểu thuyết viễn tưởng được tác giả người Anh J. R. R. Tolkien.
Planitiae và LabyrinthiTên gọi của các hành tinh từ loạt tiểu thuyết khoa học viễn tưởng Cồn Cát được viết bởi tác giả người Mỹ Frank Herbert.
SinūsTên gọi các vịnh trên mặt đất, vịnh nhỏ, fjord hoặc các vịnh hẹp khác.
UndaeNhững vị thần và nữ thần gió.
VirgaeNhững vị thần và nữ thần mưa.
Hyperion-Thần Mặt Trờithần trăng.
Iapetus-Những người và vị trí từ các bản dịch của tác phẩm Trường ca Roland do Sayers thực hiện. Chỉ có một đặc trưng ngoại lệ là Cassini Regio, đặt tên theo tên người khám phá ra vệ tinh này là Giovanni Cassini.
PhoebeHố va chạmCác hố va chạm trên Phoebe được đặt tên theo những người gắn liền với thần thoại Phoebe hoặc những người từ sử thi Argonautica của Apollonius Rhodius hoặc Gaius Valerius Flaccus.
Các đặc trưng bề mặt khácCác đặc trưng không có hố va chạm trên Phoebe được đặt tên theo những vị trí từ sử thi Argonautica.
Ảnh minh họa danh pháp các hố va chạm trên Phoebe.

Vệ tinh tự nhiên của Sao Thiên Vương

Hành tinh / vệ tinh tự nhiênQuy ước đặt tên
PuckNhững chàng tiên tinh nghịch (Puck).
MirandaNhững nhân vật và vị trí từ các vở kịch của Shakespeare.
ArielLinh hồn ánh sáng (cá nhân và tập thể).
UmbrielLinh hồn bóng tối (cá nhân)
TitanCác nhân vật nữ và vị trí từ các vở kịch của Shakespeare.
OberonNhững anh hùng bi tráng và vị trí từ các vở kịch của Shakespeare.
Các vệ tinh nhỏHiện tại không có đặc trưng bề mặt nào được đặt tên trên các vệ tinh nhỏ của Sao Thiên Vương, tuy nhiên theo quy ước đặt tên là đặt theo tên những nữ anh hùng từ các vở kịch của Shakespeare và Pope.

Vệ tinh tự nhiên của Sao Hải Vương

Hành tinh / Vệ tinh tự nhiênQuy ước đặt tên
ProteusCác đặc trưng trên Proteus được đặt tên theo những linh hồn liên quan đến nước, những vị thần hoặc nữ thần không thuộc thần thoại Hy Lạp và La Mã. Chỉ có một đặc trưng được đặt tên trên Proteus là hố va chạm Pharos.
TritonCác đặc trưng địa lý trên Triton nên được đặt tên liên quan đến biển, ngoại trừ những tên gọi có nguồn gốc từ Hy Lạp và La Mã. Những tiêu đề có thể có cho các thuật ngữ mô tả riêng lẻ gồm tên gọi những thủy thần trên khắp thế giới, những đài phun nước nổi tiếng trên mặt đất hoặc vị trí của đài phun nước, đặc trưng thủy văn trên mặt đất, mạch nước phun nổi tiếng trên mặt đất hay các vị trí của mạch nước phun, và các hòn đảo trên mặt đất.
NereidHiện tại không có đặc trưng bề mặt nào được đặt tên trên Nereid. Khi các đặc điểm được phát hiện, chúng sẽ được đặt tên theo các nereid.
Các vệ tinh nhỏCác đặc trưng bề mặt trên các vệ tinh nhỏ của Sao Hải Vương, một khi được phát hiện sẽ đặt tên theo tên vị thần và nữ thần gắn liền với thần thoại Neptune/Poseidon hoặc những sinh vật biển trong thần thoại nói chung.

Sao Diêm Vương và các vệ tinh tự nhiên

Các đặc trưng địa lý được đặt tên không chính thức trên Sao Diêm Vương.

Không có đặc trưng bề mặt nào trên hành tinh lùn Sao Diêm Vương được đặt tên vì cực kỳ khó phân biệt từng đặc trưng bề mặt này qua quan sát bằng kính viễn vọng.[4][5] Nếu được phát hiện, các đặc trưng bề mặt trên Sao Diêm Vương sẽ được đặt tên theo những vị thần cai quản cõi âm phủ.

Tiểu hành tinh

Tiểu hành tinhĐặc trưng bề mặtQuy ước đặt tên
1 CeresHố va chạm

Những thần nông nghiệp.

Các đặc trưng khácNhững lễ hội nông nghiệp.
4 VestaHố va chạmNhững người phụ nữ trong lịch sử và thần thoại La Mã cổ đại (trong một trường hợp có một hố va chạm là Angioletta, theo tên của một nhà khoa học nữ sống ở La Mã thời hiện đại.
Các đặc trưng khácNhững lễ hội ở La Mã thời cổ đại.
(243) IdaHố va chạmCác hang động trên thế giới.
DorsaNhững người tham gia dự án Galileo.
RegionesNgười khám phá tiểu hành tinh Ida và vị trí gắn liền với người khám phá này.
(243) Ida I DactylHố va chạmThể thơ đactin của người Ida.
(951) GaspraHố va chạmSuối nước khoáng trên thế giới.
RegionesNgười khám phá ra Gaspra và những người tham gia dự án Galileo.
(253) MatildeHố va chạmCác vùng mỏ dầubồn trũng trên thế giới.
(433) ErosHố va chạmTên thần thoại, văn học và lịch sử của những người tình.
RegionesNgười khám phá ra Eros.
DorsaCác nhà khoa học đã góp phần khám phá và nghiên cứu về Eros.
(25143) Itokawa-IAU đã đặt tên cho các hố va chạm và regiones của Itokawa, nhưng lại không tiết lộ quy ước đặt tên của chúng.[6][7]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Danh pháp hành tinh http://planetarynames.wr.usgs.gov/history.html http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta... http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta... http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta... https://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?t... http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta... http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta... http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta... http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta... http://planetarynames.wr.usgs.gov/SearchResults?ta...